ترک خوردن بتن از بزرگترین مشکلات ساخت و ساز به شمار می‌رود که بنا به دلایل گوناگون رخ می‌دهد. بتن از مهمترین مصالح در ساختمان‌سازی شناخته می‌شود و دوام بسیار بالایی دارد. با این حال ممکن است بتن به دلایل گوناگون دچار ترک شود. به این منظور نوع ترک و علت آن باید بررسی شود و بهترین راهکار را برای ترمیم آن ارائه داد. در مقاله امروز با ما همراه باشید تا درباره علت و راهکارهای جلوگیری از ترک خوردن بتن صحبت کنیم. بهترین مهندسین در کارخانه بتن آماده شرق تهران این مقاله را تهیه و تنظیم کرده اند.
علت ترک خوردگی بتن چیست؟
ترک خوردن بتن دلایل گوناگونی دارد که ممکن است در سه مرحله پس از بتن‌ریزی، گیرش بتن و سخت شدن بتن به وجود آیند. در مرحله پس از بتن‌ریزی که بتن به اصطلاح حالت خمیر دارد کاهش آب می تواند باعث ترک شود. همچنین نشست خمیر زمانی که مقدار زیادی از آن استفاده شده است احتمال ترک خوردگی به وجود می‌آورد. در مرحله گیرش بتن عواملی مانند وزش باد، ناهماهنگی در نشست تکیه‌ها و خشک شدن زودهنگام بتن نیز می‌توانند دلایل ترک خوردگی باشند.
هنگامی که بتن سخت می‌شود؛ یعنی پس از یک هفته احتمال ترک خوردگی بتن نیز وجود دارد که در اثر عواملی مانند اجرای نامناسب، بارگذاری بیش از حد و جمع شدن بتن ناشی از خشک شدن در طولانی مدت رخ می‌دهد. پایین بودن کیفیت مواد، عدم نظارت صحیح و نقص طراحی از دیگر دلایل ترک خوردن بتن به شمار می‌آیند.
انواع ترک بتن کدام هستند؟
اگر چنانچه آشنا باشید با انواع بتن، برای ترک خوردگی بتن نیز انواع مختلفی نیز وجود دارد که هر کدام در شرایط مختلفی پدید می‌آید. ترک بتن انواع گوناگونی دارد که هر کدام به دلایل مختلف رخ می‌دهند و راهکارهای متفاوتی جهت ترمیم و رفع آنها وجود دارند. انواع ترک در بتن عبارتند از:
ترک بتن ناشی از تغییر حجم
متریال بتن شامل سیمان و آب هستند که در مراحل اولیه حالت خمیری دارند و پس از بتن‌ریزی باید شکل و یکنواختی خود را حفظ کنند. در مواردی مانند کیفیت پایین متریال امکان ته‌نشین شدن مواد سنگین در بتن وجود دارد و آب در سطح آن قرار می‌گیرد. در این حالت آب تبخیر می‌شود و در اثر تغییر حجم بتن دچار ترک خوردگی می‌شود.
ترک خوردگی خمیری
نسبت متریال بتن یعنی آب و سیمان باید رعایت شود. در صورتی که آب به مقدار بیشتری استفاده گردد تبخیر می‌شود و منجر به ترک خوردن بتن خواهد شد. هر چه ضخامت بتن کمتر باشد احتمال ترک خوردن آن پس از خشک شدن بیشتر است.
ترک خوردگی انبساطی
هنگام ترکیب آب و سیمان در بتن واکنش هیدراتاسیون به وجود می‌آید که نوعی واکنش شیمیایی گرمازا است. در اثر این واکنش بتن دچار انبساط می‌شود و اگر به‌خاطر وجود مانعی این انبساط تحت تاثیر قرار گیرد پس از آن که بتن خشک شد ترک به وجود می‌آید.
ترک مویی در بتن
هنگامی که بتن خشک می‌شود مشکلاتی مانند آب رفتگی یا تنش‌های ناشی از نیروهای وارده باعث به وجود آمدن ترک مویی در بتن می‌گردند. در صورتی که ترکیب آب و سیمان درست مخلوط نشود و یا سریع آن را در سطح کار بریزید پس از بتن‌ریزی ممکن است شاهد ترک مویی باشید. بتن‌ریزی در هوای گرم نیز از دیگر علت‌های به وجود آمدن این نوع ترک هستند.
ترک خوردن بتن سقف
ترک خوردگی بتن سقف از دیگر انواع ترک در این مصالح به شمار می‌رود. علت ترک در بتن سقف گوناگون است که شامل افت بتن، جمع شدگی بتن، زود باز کردن قالب و ضعف مقاومتی بتن هستند.
ترک بتن فونداسیون
ترک در بتن فونداسیون به دلیل شرایط نامساعد محیط مانند زهکشی ضعیف و خاک ناپایدار به وجود می‌آید. همچنین در اثر رطوبت زیاد خاک زمین نشست پیدا می‌کند و فونداسیون ساختمان ترک می‌خورد.
روش‌های تعمیر ترک بتن
قبل از تعمیر ترک بتن باید نوع و دلیل ترک را پیدا کنید و سپس اقدام به تعمیر آن نمایید. استفاده از این روش‌ها بسیار ساده و کم‌هزینه است و از بروز هزینه‌های سنگین در سال‌های آتی جلوگیری می‌کنند. انواع روش‌های تعمیر ترک در بتن عبارتند از:
تزریق رزین اپوکسی
زمانی که ترک بتن در دسترس نباشد از روش تزریق رزین اپوکسی جهت ترمیم ترک استفاده می‌شود. رزین اپوکسی از دو روش تزریق در سطح یا در عمق به بتن تزریق می‌شود. در روش اول محل موردنظر در راستای ترک سوراخ می‌گردد و در تزریق عمق نیز سوراخ با زاویه ۴۵ درجه از بغل صورت می‌گیرد.
بخیه زدن
استفاده از گیره‌های دوخت همراه با چسب اپوکسی یکی از دیگر راهکارها برای ترمیم ترک‌ها در بتن است. به این صورت در مسیر ترک شیارهای متقاطع ایجاد می‌شود و گیره‌های دوخت توسط چسب اپوکسی نصب می‌شوند.
مسیریابی و آب‌بندی
برای ترمیم بتن‌هایی که سازه‌ای نیستند و در کاور دیده می‌شوند از روش مسیریابی و آب‌بندی استفاده می‌کنند که نسبت به روش‌های دیگر آسان‌تر است. به این منظور عرض ترک کمی بیشتر می‌شود و ماده خمیری آب‌بندی در آن تزریق می‌گردد.
کامپوزیت FRP
از روش‌های دیگر جهت ترمیم ترک در بتن استفاده از نوارهای کامپوزیت FRP است که از جنس الیاف کربن تولید می‌شوند. در این روش پس از ترمیم موضعی ترک‌ها به وسیله رزین اپوکسی نوارهای کامپوزیت بر روی ترک چسبانده می‌شوند.
اضافه کردن میلگرد
افزودن میلگرد یکی دیگر از روش‌ها برای ترمیم ترک بتن است. به این صورت در صفحه ترک سوراخ‌هایی به وجود می‌آید و درون آنها را تمیز می‌کنند. پس از آن سوراخ‌ها توسط اپوکسی پر می‌شوند و در نهایت میلگردها سریعا داخل سوراخ قرار داده می‌شوند.
راهکارهای جلوگیری از ترک خوردن بتن
راهکارهای جلوگیری از ترک خوردن بتنبرای جلوگیری از ترک خوردن بتن‌ها پس از بتن‌ریزی و خشک شدن بهتر است از راهکارهای زیر استفاده کنید:
- از سیمان تیپ مناسب مانند سیمان تیپ ۲ و ۵ استفاده کنید.
- بر روی ترکیبات بتن مانند سنگدانه و آب را از نظر میزان سولفات‌ها کنترل کیفی انجام دهید.
- ترکیب سیمان و آب را رعایت نمایید.
- میلگردهای FRP را جایگزین میلگردهای فولادی کنید.
- عمل‌آوری بتن را به شکل مناسب و صحیح انجام دهید.
سخن پایانی
علت ترک خوردن بتن به همراه روش‌های تعمیر و راهکارهای جلوگیری را در این مقاله مورد بررسی قرار دادیم. ترک خوردن بتن و عدم ترمیم آن می‌تواند خسارات جدی به بار آورد. جهت ساختمان‌سازی حتماً از بتن باکیفیت استفاده کنید و شرایط محیطی را از قبل بسنجید.