8 نشانه بتن ریزی اشتباه

بتن پر مصرف‌ترین مصالح ساختمانی است. بنابراین بررسی کیفیت بتن هنگام استفاده از آن برای هر نوع ساخت و سازی مهم است. برای بررسی کیفیت باید دریابیم که چه نشانه‌هایی از بتن ریزی غلط باعث کاهش مقاومت و دوام بتن می‌شوند. برای درک بهتر نشانه های بتن ریزی اشتباه با ما همراه باشید.

بتن چیست؟

بتن ماده‌ای است که از سیمان، ماسه، سنگدانه، آب و در صورت نیاز مواد افزودنی تشکیل شده است. بتن پرکاربردترین مصالح ساختمانی در ساخت هر کاری می‌باشد. این قوی‌ترین نوع مصالح ساختمانی است. بدون بتن، امروزه هیچ ساخت و سازی تکمیل نمی‌شود. بتن از اختلاط سیمان، ماسه و سنگدانه با آب برای ایجاد یک مخلوط همگنی ساخته می‌شود. هنگامی که آب به سیمان اضافه شده، با سیمان واکنش می‌دهد و یک پیوند قوی بین تمام اجزای بتن ایجاد می‌کند. بتن در فشار قوی و در کشش ضعیف است به همین دلیل از آرماتورها برای استحکام در کشش نیز استفاده می‌شود.

موارد استفاده از بتن

• بتن ماده‌ای همیشه سبز است که در ساختمان سازی استفاده می‌شود.
• در کارهای راهسازی استفاده می‌شود.
• برای ساخت سدهای کوچک تا سدهای بتنی بزرگ کاربرد دارد.
• بتن با کارایی بالا برای ساخت پل کاربرد دارد.
• از بتن در گیت‌ها، خطوط تونل و کنترل‌های الکتریکی نیز استفاده می‌شود.
• از بتن را می‌توان برای ایجاد یک سطح جذاب در راهروها و پاسیوها نیز استفاده کرد.
• در ساخت تیرهای برق از بتن استفاده می‌شود.

نشانه‌های بتن ریزی اشتباه در حین قرار دادن بتن

ابتدا علائم بتن ریزی بد در حین قرار دادن بتن را مورد بحث قرار می‌دهیم:

1- تفکیک بتن

جداسازی بتن عبارت است از جداسازی خمیر سیمان از سنگدانه در حین جابجایی و قرار دادن بتن. همچنین در صورتی که بتن بیش از حد متراکم شده یا ارتعاش داشته باشد که در آن خمیر سیمان به سمت بالا آمده و سنگدانه‌ها در پایین قرار می‌گیرند، این اتفاق میفتد.

جداسازی از نشانه‌های اصلی مخلوط بد بتن است. جداسازی در بتن، بر مقاومت و دوام کلی سازه بتنی تأثیر می‌گذارد. در بتن خوب مخلوط، تمام ذرات سنگدانه به طور یکنواخت با ماسه و خمیر سیمان پوشانده شده و یک توده همگن را تشکیل می‌دهند.

2- آب انداختگی از بتن

آب انداختگی زمانی اتفاق می‌افتد که آب آزاد موجود در مخلوط به دلیل نشست ذرات جامد سنگین‌تر مانند سیمان و آب به سمت سطح بالا رانده شود. برخی محدودیت‌های پذیرفته شده وجود دارند ،اما آب انداختگی بیش از حد، می‌تواند مشکل ساز باشد. آب انداختگی بتن باعث کاهش مقاومت محصولات بتنی می‌شود.

آب انداختگی نشانه بد بودن بتن است. عامل اصلی که باعث آب انداختگی در بتن می‌شود، نسبت آب به سیمان است. نسبت آب به سیمان بیشتر منجر به آب انداختگی بیش از حد خواهد شد. برای تعیین میزان آب انداختگی، از نوع سیمان مصرفی و ریزدانگی ذرات سنگدانه استفاده می‌شود. با ریزش کمتر در بتن، آب انداختگی بیشتری رخ خواهد داد.

نشانه‌های بتن ریزی اشتباه پس از سخت شدن بتن

حالا علائم ریختن بتن ریزی بد، بعد از سخت شدن بتن را بررسی می‌کنیم:

1- ترک خوردگی بتن (Cracking of Concrete)

ترک خوردن پس از سخت شدن بتن، یکی از عیب اصلی بتن است. ترک در بتن یک شکست خطی ظریفی است که به طور جزئی یا کامل از طریق عضو گسترش می‌یابد. دلیل اصلی تولید ترک، تنش کششی ایجاد شده در اعضای بتنی است.

اگر بتن بعد از سفت شدن ترک خورد، این نشانه بد بودن بتن است. تنش‌های کششی توسط بتن و آرماتور تا زمانی که سطح تنش‌های کششی از ظرفیت کششی (مدول گسیختگی) بتن بیشتر شود، مقاومت می‌کنند. پس از این ظرفیت مقاومت، ترک‌های بتن و نیروی کششی به طور کامل به آرماتور فولادی منتقل خواهند شد.

شدت ترک در بتن:

• ترک‌های مویی: کمتر از 0.1 میلی متر عرض
• ترک‌های باریک: 0.1 میلی متر تا 0.3 میلی متر عرض
• ترک‌های متوسط: 0.3 میلی متر تا 1.0 میلی متر عرض
• ترک‌های عریض: بیش از 1.0 میلی متر عرض

2- خرد شدن بتن (Spalling of Concrete)

خرد شدن بتن زمانی اتفاق می‌افتد که یک قطعه بتن بزرگ از عضو اصلی جدا شود. عیوب خرد شدن بتن بسیار شبیه به پوسته پوسته شدنی است که در آن فقط پوسته‌ها از بتن جدا می‌شوند. این ممکن بوده استحکام سازه را کاهش دهد و باعث آسیب سرویس شود.

خرد شدن بتن در شرایط انجماد و پرتاب بیشتر اتفاق می‌افتد. این عیب در نتیجه ادامه فرآیند لایه برداری است که در اثر اعمال بارهای خارجی، فشار وارده از خوردگی آرماتور ایجاد می‌شود. همچنین با تشکیل یخ در ناحیه لایه لایه شده رخ می‌دهد که منجر به شکستن بتن لایه لایه شده می‌شود. ناحیه آسیب دیده باقی مانده به عنوان لبه تیز نیز شناخته می‌شود.

خرد شدن بتن:

• کم: ناحیه نقص با اندازه کمتر از 150 میلی متر در هر جهت یا کمتر از 25 میلی متر در عمق
• متوسط: ناحیه عیب بین 150 میلی متر تا 300 میلی متر در هر جهت یا بین 25 میلی متر تا 50 میلی متر در عمق
• شدید: ناحیه نقص بین 300 میلی متر تا 600 میلی متر در هر جهت یا بین 50 میلی متر تا 100 میلی متر در عمق
• بسیار شدید: ناحیه نقص با اندازه بیش از 600 میلی متر در هر جهت یا بیش از 100 میلی متر در عمق

3- پوسته پوسته شدن بتن (Scaling of Concrete)

عیب پوسته شدن در بتن زمانی رخ می‌دهد که از بین رفتن قسمت سطحی بتن یا ملات در نتیجه زوال انجماد و ذوب بتن رخ دهد. این نوع عیب در بتن حباب شده با هوا رایج است، اما می‌تواند در بتن با هوا در شرایط کاملا اشباع نیز رخ دهد.

پوسته پوسته شدن به طور عمده در بتن بد ساخته شده یا بیش از حد کار شده رخ می‌دهد که ریزدانه‌های زیادی دارد و هوای حباب شده کافی در نزدیکی سطح یافت نمی شود. بنابراین اگر در بتن پوسته پوسته شدن ایجاد گردد، این نشانه بد بودن بتن است.

شدت پوسته پوسته شدن:

• کم: از دست دادن ملات سطحی تا عمق 5 میلی متر بدون قرار گرفتن در معرض سنگدانه‌های درشت
• متوسط: از بین رفتن ملات سطحی تا عمق 6 تا 10 میلی متر با قرار گرفتن در معرض برخی از سنگدانه‌های درشت
• شدید: اتلاف ملات سطحی تا 11 میلی ‌متر تا 20 میلی ‌متر به‌ همراه ذرات سنگدانه‌ای که از بتن بیرون می‌آیند و تعدادی کاملاً از بین می‌روند.
• بسیار شدید: از دست دادن ملات و ذرات سنگدانه در عمق بیش از 20 میلی متر

4- لانه زنبوری بتن (Honeycombing of Concrete)

لانه زنبوری یا شن نمایی در بتن عموماً به دلیل فشردگی یا لرزش نامناسب بتن در هنگام قرار دادن رخ می‌دهد که منجر به ایجاد حفره‌هایی در بتن می‌شود که در آن ملات نمی‌تواند به طور کامل فضاهای بین ذرات درشت سنگدانه را پر کند. اگر بعد از برداشتن قالب‌ها، لانه زنبوری دیده شود، این نشانه بد بودن بتن است.

شدت لانه زنبوری:

• کم: نقص تا عمق کمتر از 25 میلی مت.
• متوسط: لانه زنبوری تا عمق بین 25 تا 50 میلی متر
• شدید: لانه زنبوری تا عمق بین 50 میلی متر تا 100 میلی متر
• بسیار شدید: نقص تا عمق بیش از 100 میلی متر

5- واکنش‌های سنگدانه‌های قلیایی در بتن (Alkali Aggregate Reactions In Concrete)

اگر سنگدانه‌ها قلیایی و دارای واکنش شیمیایی باشند، حمله شیمیایی به بتن ممکن است رخ دهد. بتن می‌تواند توسط مواد شیمیایی فعال مختلفی مانند اسیدها، برخی از قلیاها، محلول‌های نمکی متعدد و مواد آلی مانند مایعات تخمیری، قندها و روغن‌های حیوانی مورد حمله قرار گیرد، به خصوص اگر حاوی اسیدهای آزاد باشند که این نشانه بد بودن بتن است.

آب دریا سرشار از سوفات بوده که می‌تواند با بتن واکنش داده و آن را خراب کند. برخی از مواد شیمیایی که می‌توانند باعث خوردگی شوند و ممکن است به میله‌های تقویت کننده فولاد برسند، ممکن است به خصوص مخرب باشند، زیرا جابجایی زیاد محصولات خوردگی فولاد، می‌تواند باعث ترک خوردن و پوسته شدن بتن شود.

6- لایه لایه شدن بتن (Delamination of Concrete)

لایه لایه شدن به عنوان ناپیوستگی یا جدا شدن لایه بتنی تعریف می‌شود که به طور اساسی جدا شده اما به طور کامل از بتن زیر یا بالای آن جدا نشده است. واضح بوده که بتن تک جزئی جامد به نظر می‌رسد، اما با ضربه زدن یا کشیدن زنجیر می‌توان آن را به عنوان صدای توخالی تشخیص داد. این نشانه‌هایی از بد بودن بتن را نشان می‌دهد. لایه برداری عموماً با خوردگی فولاد و متعاقب آن ترک خوردن بتن آغاز می‌شود. همچنین ممکن است زمانی رخ دهد که بتن به دلیل تداوم زوال بتن قدیمی‌تر، وصله یا روکش شود.

کلام آخر

8 نشانه بتن ریزی اشتباه را در بالا معرفی کردیم. مهم است که در زمان بتن ریزی، دقت لازم را به خرج دهید تا بتوانید دوام، مقاومت و بهره برداری بتن را به حداکثر برسانید. هر یک از علائم بتن به عنوان یک خطر تلقی می‌شوند و ممکن است عمر سازه را کاهش دهند. اهمیت حضور مهندس و کارشناسان تولید بتن می‌تواند استفاده از بتن ریزی اصولی را تضمین کند.

منابع:
https://civiconcepts.com