بتن اکسپوز؛ یکی از مهم‌ترین مصالح ساختمانی
استفاده از بتن اکسپوز یکی از روش‌های نمایش سطح بیرونی یا درونی ساختمان‌ها است. این بتن با اضافه کردن مواد افزودنی در طرح اختلاط به دست می‌آید. می‌توان در محوطه‌سازی و نمای ساختمان‌ها از بتن اکسپوز استفاده کرد. این بتن کاربردهای زیادی در اجرای نمای خارجی، نازک‌کاری دیوارها و پوشش‌دهی کف‌ها دارد. بتن اکسپوز در بیشتر موارد با استفاده قطعات پیش‌ساخته تایل (کاشی کف) یا پنل (قطعات دیوار) اجرا می‌شود. در این مطلب قصد داریم به معرفی بتن اکسپوز بپردازیم.
بتن معماری چیست؟
بتن یکی از مصالح ساختمانی پرکاربرد است که شکل، بافت و رنگ تنوع بسیار بالایی دارد. استفاده از بتن می‌تواند ظاهر و عملکرد سازه را تا حد قابل‌توجهی بهبود ببخشد. بتن‌هایی که به عنوان نمای بیرونی و داخلی سازه مورد استفاده قرار می‌گیرند، اصطلاحا با نام بتن معماری، بتن اکسپوز یا بتن نما شناخته می‌شوند.
بتن اکسپوز؛ یکی از انواع محبوب بتن معماری
بتن اکسپوز نوعی بتن معماری است که به عنوان پوشش نهایی سطوح درونی و بیرونی ساختمان مورد استفاده قرار می‌گیرد. به عبارت دیگر، هر بتنی که سطح آن در معرض دید قرار داشته باشد، می‌تواند به عنوان بتن اکسپوز در نظر گرفته بشود.
انواع بتن اکسپوز
بتن‌های اکسپوز تنوع بسیار بالایی دارند. البته معمولا برای نمای بیرونی و همچنین بیشتر سطوح بزرگ درونی، از پنل‌های معمولی استفاده می‌شود. دلیل این مساله این است که در بیشتر موارد، اجرای بتن‌های اکسپوز سه‌بعدی برای سطوح بسیار بزرگ مقرون به‌صرفه نیست. انواع این بتن‌ها بر اساس کاربری، رنگ، بافت و شکل عبارتند از:
- بتن اکسپوز برای نمای بیرونی: برای دیوارهای بیرونی، پشت بام
- بتن اکسپوز برای فضای داخلی: برای دیوار، کف، سقف
- بتن اکسپوز برای دکوراسیون: برای المان‌های تزئینی، میز
- بتن اکسپوز معمولی
- بتن اکسپوز رنگی: به صورت تک‌رنگ و چندرنگ
- بتن اکسپوز با بافت‌های مختلف: به صورت صیقلی و زبر
- بتن اکسپوز با اشکال مختلف: استاندارد (مربعی یا مستطیلی)، معمولی (طرح‌دار یا بدون طرح)، سه‌بعدی، سفارشی (شش‌ضلعی، مثلثی و غیره)
بتن اکسپوز چه مزایایی دارد؟
از جمله مزایای بتن اکسپوز می‌توان عمر بالا، تعمیرات و نگهداری ساده، تنوع زیاد و امکان پرداخت مجدد را نام برد. از میان ویژگی‌های مهمی که باعث می‌شوند ساختمان‌سازان ترغیب به خرید بتن اکسپوز شوند، می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- مقاومت بالا در شرایط مختلف آب‌وهوایی مثل رطوبت و سرمای شدید
- قیمت مناسب
- عایق صوتی و حرارتی
- مقاوم در برابر حریق و آتش‌سوزی
- امکان طراحی و تولید در ابعاد خاص
- دوست‌دار محیط زیست
- طول عمر بالا
- امکان انجام عملیات اجرایی در تمام فصول سال
- امکان تولید در ابعاد متنوع
- سرعت اجرای بالا و زمان پروژه اندک در مقایسه با سایر مصالح
- قابلیت نصب با ملات یا اتصالات خشک
- قابلیت استفاده در کنار مصالح دیگر و رنگ‌پذیری سطوح خارجی بتن
روش اجرای بتن اکسپوز
بتن اکسپوز معمولا با روش درجا یا پیش‌ساخته اجرا می‌شود. لازم به ذکر است که عملکرد بتن‌های اکسپوز درجا و پیش‌ساخته یکسان است؛ اما این دو، الزامات طراحی و اجرایی آنها با یکدیگر تفاوت دارد. روش پیش‌ساخته با سرعت بالاتری اجرا می‌شود و با استفاده از روش درجا می‌توان طرح‌های پیچیده‌تری را اجرا کرد. در ادامه با هر یک از دو روش اجرای بتن اکسپوز آشنا می‌شویم.
بتن اکسپوز پیش‌ساخته
بتن معماری پیش‌ساخته در کارخانه و به صورت کاملا کنترل‌شده ساخته می‌شود. گفتنی است بتن اکسپوز پیش‌ساخته در مقایسه با بتن‌های پیش‌ساخته معمولی ابعاد متنوعی دارد و با روش‌های متفاوتی ساخته می‌شود. پرداخت این نوع بتن که قرار است در معماری ساختمان از آن استفاده شود، با روش‌هایی همچون اسیدکاری، واش‌بتن، سندبلاست، برس‌زنی، چکش‌کاری یا تزریق رنگ‌دانه انجام می‌شود. قطعات بزرگ بتن اکسپوز پیش‌ساخته، پنل و قطعات کوچک آن تایل یا کاشی نام دارند. از مزایای اجرای بتن اکسپوز با روش پیش‌ساخته می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- امکان سفارش پنل‌ها در ابعاد متناسب با سطح مورد نظر
- سرعت بالای اجرا
- کمترین میزان هدررفت مصالح
- امکان تولید بتنی با کیفیت بالاتر
- تنوع رنگ، نوع پرداخت، رویه، شکل و اندازه
- امکان استفاده چندگانه از پنل‌ها به عنوان عضوهای سازه‌ای و تزئینی
بتن اکسپوز پیش‌ساخته به صورت متصل به اسکلت سازه اجرا می‌شود. هر چه چگالی بتن پایین‌تر باشد، قابلیت خودنگهداری آن نیز بیشتر خواهد بود. پنل‌های با ضخامت نزدیک به 150 میلی‌متر معمولا به صورتی طراحی می‌شوند که طول آنها می‌تواند فاصله میان دو ستون یا کف مجاور را پوشش بدهد. با استفاده از این روش طراحی، چالش نگهداری از پنل برطرف می‌شود.
پنل‌های پیش‌ساخته بتن اکسپوز با قالب‌های مخصوص چوبی یا شیشه‌ای ساخته می‌شوند. معمولا پیش از بتن‌ریزی، قفسه‌های آرماتور داخل قالب جانمایی می‌شوند. پنل‌ها را می‌توان طوری ساخت که به شکل راحت و مناسب به المان‌های دیگر همچون لایه‌های عایق و پنجره‌ها نصب شوند. بعد از قالب‌برداری، سطح بتن اکسپوز با روش‌های مختلفی پرداخت می‌شود تا ظاهر مورد به دست بیاید.
بعد از انتقال پنل‌های پیش‌ساخته به محل پروژه، جانمایی آنها با توجه به ابعاد و وزنی که دارند، با دست، جرثقیل یا دیگر تجهیزات انجام می‌شود. در صورتی که سازه مورد نظر جهت استفاده از بتن اکسپوز طراحی شده باشد، برای جانمایی و اتصال پنل‌ها به سازه داربست لازم نخواهد بود و پنل‌ها به راحتی در محل طراحی شده تنظیم می‌شوند.
بتن اکسپوز درجا
بتن‌های اکسپوز درجا، با استفاده از قالب‌های خاص و در محل روی سطح مورد نظر اجرا می‌شوند. اجرای بتن اکسپوز به صورت درجا، به دقت و نظارت زیادی نیاز دارد. پارامترهای گوناگونی روی کیفیت نهایی این بتن تاثیرگذار هستند که از میان آنها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- قالب و روش اتصال قالب‌ها
- طرح اختلاط بتن، نوع سیمان و همچنین سنگدانه مورد استفاده
- نوع و میزان رنگدانه‌ها
- نوع رهاساز قالب که متناسب با طرح اختلاط استفاده می‌شود
- روش آماده‌سازی سطح همچون سنباده‌کاری، شستشو، پولیش دادن و سندبلاست
- عملیات پرداخت نهایی مثل جلا دادن و پوشش‌دهی
لازم به ذکر است که میان موارد بالا، مورد دوم یعنی طرح اختلاط بتن نسبت به سایرین از اهمیت بیشتری برخوردار است. می‌توان گفت دستیابی به مشخصات مقاومتی و ظاهری بتن اکسپوز، تا حد زیادی به طرح اختلاط آن وابسته است.
روش انتخاب طرح اختلاط بتن اکسپوز درجا
برای رسیدن به تراکم مطلوب و مقاومت مورد نظر بتن اکسپوز درجا، مخلوط باید کارایی مناسبی داشته باشد. از جمله مواردی که به طرح اختلاط بتن اکسپوز بستگی دارند، می‌توان به یکنواختی رنگ و بافت، جداشدگی مصالح و لکه‌های سطحی اشاره کرد. برای مثال، برای دست پیدا کردن به ویژگی‌های ظاهری که در زیر آمده، باید از سنگدانه‌هایی با توزیع دانه‌بندی و مشخصات ویژه استفاده کرد:
- برای بافت یکنواخت: استفاده از سنگدانه‌های درشت هم‌اندازه با مقدار کمی ماسه ریز
- برای سطح بدون حفره: استفاده از سنگدانه‌هایی بدون ذرات درشت ماسه و ذرات ریز شن
- برای رنگ‌بندی متغیر: استفاده از ماسه‌هایی با رنگ‌بندی متفاوت
- برای رنگ شفاف: استفاده از سنگدانه‌هایی با رنگ تیره
استفاده از بتن اکسپوز، زیبایی و کیفیت را برای شما به همراه دارد
بتن اکسپوز گزینه‌ای عالی برای پوشش دادن نما و محوطه‌سازی است. این بتن با توجه به مزایایی مانند اجرای سریع، قیمت مناسب و تنوع بالا، در سال‌های اخیر محبوبیت زیادی در میان ساختمان‌سازان پیدا کرده است. اگر قصد اجرای یک پروژه ساختمانی با معماری مدرن را دارید، این نوع بتن متریالی مناسب برای شما است.
سوالات متداول
منظور از بتن اکسپوز چیست؟
بتن اکسپوز نوعی بتن است که برای پوشش نمای ساختمان یا محوطه‌سازی از آن استفاده می‌شود.
بتن اکسپوز چه مزایایی دارد؟
از میان مزایای بتن اکسپوز می‌توان به قیمت مناسب، دوام بالا و تنوع آن اشاره کرد.
بتن اکسپوز چگونه اجرا می‌شود؟
بتن اکسپوز معمولا به دو شکل پیش‌ساخته (پانلی) یا درجا و در محل پروژه اجرا می‌شود.